Strój huculski

 

STRÓJ HUCULSKI

Stroje karpackie Karpaty są jednym z ciekawszych regionów Europy. Na tym obszarze można spotkać wpływy kultury rusińskiej, polskiej, słowackiej, rumuńskiej, wołowskiej, żydowskiej czy nawet niemieckiej. W związku z tym teren Karpat zamieszkuje wiele mniejszości etnicznych, różniące się tradycjami, czy językiem. Mimo różnorodności tego regionu można znaleźć wiele cech wspólnych, Stroje regionalne obecne na Karpatach są tego dowodem. Na wygląd strojów karpackich wpłynęła różnorodność etniczna tego obszaru oraz górska przyroda. Mieszkańcy Karpat żyją przede wszystkim z pasterstwa i myślistwa. Dlatego do tworzenia ubrań Huculi wykorzystują skórę i runo zwierząt pasterskich (np. owiec). Także surowy klimat gór wymuszał tworzenie ciepłego i praktycznego ubrania. W sposób tradycyjny mieszkańcy Karpat ubierali się jeszcze przed II Wojną Światową. Z czasem stroje regionalne zaczęły być noszono coraz rzadziej, np. na wesela czy festiwale. STRÓJ HUCULSKI

Krótka Historia regionu Region ten mieści na obszarze Karpat Wschodnich, w widłach Prutu, Czeremoszu i Cisy, u stóp Czarnohory i Gorganów. Huculszczyzna obejmuje także część Pokucia i Bukowiny. Historia Huculszczyzny jest niezwykle burzliwa i skomplikowana. Na przestrzeni wieków tymi terenami zarządzały rozmaite monarchie i mocarstwa. W wieku XII Huculszczyzna wchodziła w skład Rusi Halicko-Wołyńskiej. Od XIV w. region ten był częścią Rzeczy Pospolitej. Od 1772 r. Huculszczyzna należała do monarchii austriackiej, a następnie austro-węgierskiej. Po I Wojnie Światowej region ten wszedł w skład II Rzecz Pospolitej, a po II Wojnie Światowej do ZSSR. Od 1991 r. Huculszczyzna w większej części należy do terytorium Ukrainy. Natomiast mniejsza część Huculszczyzny mieści się na terenie Rumuni. Strój Huculi to grupa etniczna górali niejednoznacznego pochodzenia. Jest to „mieszanka” wpływów rusińskich wołoskich i rumuńskich. Są to głownie osoby wyznania prawosławnego i grekokatolickiego. Wygląd stroju zarówno kobiet jak i mężczyzn ukazywał ich status społeczny. Młode mężatki nosiły biały czepiec zwany peremitką. (zwana także namitką), który zdobiono haftem tkackim. Taki czepiec był wykonany z ręcznika lub chusty. Na peremitkę kobieta chustkę wełnianą w kwiatowe wzory. Młode mężatki częściej nosiły same chusty, zaś starsze kobiety zarówno permitkę jak i chustę. U mężczyzn także status i wiek rozpoznano po nakryciu głowy. Kawaler nosił piórko na kapeluszu po lewej stronie, żonaty po prawej. Młodzi chłopcy nosili czerwone elementy garderoby, dojrzali mężczyźni brązowe.

Strój damski

Najstarsze koszule kobiece zwane soroczki szyto z lnianego bielonego płótna. Takie koszule tkanie były samemu na domowych krosnach. Huculskie soroczki były bardzo bogato zdobione, a hafty różniły się w zależności od wsi. Soroczka sięgała do kostek. Do takiej koszuli Huculskie panie ubierały 2 rodzaje zapasek. Tylną i przednią. Wróż na zapasce układał się w poziome pasy. Same zapaski były zdobioną metaliczną nicią. Oprócz zapasek noszono spódnicę zwaną opinką. Opinka była wykonana z samodziałowej tkaniny wełnianej. Jej wzór był pasiasty, tj. na zapasce. W chłodniejsza pogodę Hucułki nosiły bezrękawniki (zwane keptarami) i kożuchy, zdobione aplikacjami i kolorowymi pomponikami z wełny. Obuwie Hucułek było podobne do obuwia męskiego. Strój męski Jednym z ozdób Hucułów są były filcowe tzw. Krzesanie. Z okazji świąt np. wesel krzesanie ozdabiano wełnianymi sznurkami. Koszula męska była szyta z tkaniny samodziałowej. Krojem przypomina ponczo z doszywanymi długimi rękawami. Rękawy były wszyte nad nadgarstkiem w oszewkę (czyli mankietach, oraz z przodu koszuli), która stanowi rodzaj wąskiego mankietu (tzw. dudy). Koszula jest zdobiona haftem na stójce wokół szyi, na oszewkach W XIX w. koszule były dłuższe niż współcześnie. Dzisiejsza huculska koszula wykończona jest prosto i wpuszczana w spodnie lub noszona na nie. Do koszuli Huculi noszą krajka lub pas. Najstarsze spodnie huculskie porkenyci były długie i szerokie (szyto zazwyczaj je z grubego białego płótna). Spodnie, które uszyte z sukna czerwonego zwane były kraszanyci. Czasami można było spotkać niebieskie lub białe spodnie. Spodnie zdobiono haftem o prostych ściegach. Na koszulę zakładano bezrękawnik (nazywany keptarem). Keptar był to biały kożuch zdobiony haftami, aplikacjami i kapslami. Keptary szyto z naturalnych skór zwierząt pasterskich. Innym rodzajem okrycia był serdak – sierak. Nazwa tego ubioru różniła się w zależności od regionu i koloru. Ciemno-czerwony nazywał się kraszeniak, a w innym kroju – bajbarak. Serdaki różnią się jedynie detalami zdobień, jednak sam ich układ był identyczny na całej Huculszczyźnie. Zdobienia były umieszczone w stawce z przodu, ułożone pionowo w miejscach jej zszycia. Poziomo w połowie wysokości powyżej pasa, na stójce, klinach a także na wykończeniach rękawów. Jako skarpet używano onuc oraz tzw. „kapci” (najczęściej czerwonych). Za obuwie służył rodzaj skórzanych kierpcy lub buty zwane czobotami. Czaboty miały cholewki ułożone w harmonijkę.

Biżuteria Huculska i dodatki

·         zgardy to naszyjniki wykonany z mosiężnych krzyżyków lub monet, 

·         krywulki – ozdoby o geometrycznych wzorach, wykonane poprzez nanizanie na nici koralików, czeprahy to po prostu zapinki.

·         biżuteria  metalowej, szklanej czy z prawdziwych korali.

·         mężczyźni nosili na piersiach ozdobne krzyże, pasy,

·         męska torba  tawinka  oraz  damska „dziobnia”

·         damski skórzany pasek bukurijka

·         krajka póprużka

·         skórzana sakiewka „mosoznka

·    laski: kelefy, pałycia, ciupagi.

·         kapelusz filcowy tzw „kresania,”

Ciekawostki • Mężczyźni huculscy smarowali włosy tłuszczem. W ten sposób dbali o higienę. • Jednym z najważniejszych atrybutów kobiecej urody na Huculszczyżnie były gęste włosy. Hucułki wkładały w warkocze wełnę i tasiemkę z muszelkami lub mosiężnymi kapslami. • Typowym dodatkiem do huculskiego stroju była fajka. fotografie https://strojeludowe.net/#/huculski/3/8 https://pl.wikipedia.org/wiki/Str%C3%B3j_huculski Źródła Szuchiewicz W., Huculszczyzna, t. 1, Lwów 1902 Woźniak A., Wyróżnieni strojem. Huculszczyzna – tradycja i współczesność, Łódź 2012 https://strojeludowe.net/#/huculski/0 https://culture.pl/pl/artykul/morze-gor-tajemnicza-huculszczyzna

 

fotografie

 https://strojeludowe.net/#/huculski/3/8

https://pl.wikipedia.org/wiki/Str%C3%B3j_huculski

Źródła

 Szuchiewicz W., Huculszczyzna, t. 1, Lwów 1902

Woźniak A., Wyróżnieni strojem. Huculszczyzna – tradycja i współczesność, Łódź 2012

https://strojeludowe.net/#/huculski/0

https://culture.pl/pl/artykul/morze-gor-tajemnicza-huculszczyzna